Công thức saccarozơ là gì? Tìm hiểu tính chất của saccarozo

Saccarozo, hay còn gọi là đường mía, đường ăn, là một loại đường tự nhiên có mặt trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Vậy, saccarozơ là gì? Công thức saccarozơ như thế nào? Và loại đường này có những tính chất đặc trưng ra sao? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Saccarozơ là gì? Công thức saccarozơ trong hóa học

Công thức saccarozo giúp nó trở thành một hợp chất quan trọng trong hóa học thực phẩm và trong nhiều ứng dụng khác trong đời sống hàng ngày.

• Công thức phân tử của saccarozơ là C12H22O11. Còn được gọi với cái tên sucrose, saccarozơ là một hợp chất hữu cơ thuộc nhóm disaccharide, có nghĩa là nó được tạo thành từ hai đơn vị đường đơn giản hơn liên kết với nhau. Cụ thể, saccarozơ gồm một phân tử glucozơ và một phân tử fructozơ kết hợp lại.
• Công thức cấu tạo của saccarozơ: Giống như các carbohydrat khác, saccarozơ có tỷ lệ hydro trên oxy là 2:1. Nó hình thành nhờ 1 gốc α-glucozơ và 1 gốc β-fructozơ bằng liên kết glycozit giữa nguyên tử carbon 1 của khối glucozơ với nguyên tử carbon 2 của khối fructozơ.

Do gốc glucozơ đã liên kết với các gốc fructozơ nên trong cấu trúc phân tử sẽ không còn nhóm chức andehit mà chỉ có tính chất của ancol đa chức.

Tính chất vật lý và trạng thái tự nhiên của saccharose

• Trạng thái tự nhiên: Saccarozơ thường tồn tại ở dạng tinh thể màu trắng, không mùi và có vị ngọt đặc trưng.
• Độ tan: Saccarozơ tan rất tốt trong nước, tạo thành dung dịch ngọt.
• Nhiệt độ nóng chảy: Saccarozơ có nhiệt độ nóng chảy khá cao, do đó nó thường được sử dụng làm chất tạo ngọt trong các loại bánh kẹo chịu nhiệt.
• Tính hút ẩm: Saccarozơ có khả năng hút ẩm từ môi trường, vì vậy đường thường được bảo quản trong hộp kín để tránh vón cục.

Trong tự nhiên, saccarozơ được tìm thấy nhiều trong các loại cây như mía đường, củ cải đường, thốt nốt. Ngoài ra, saccarozơ cũng có mặt trong một số loại trái cây như dứa, ngô.

Qua quá trình tinh chế, saccarozơ được tạo thành nhiều loại đường khác nhau như đường kính, đường cát, đường nâu,… mỗi loại đều có những đặc điểm riêng biệt. Không chỉ là một chất tạo ngọt, saccarozơ còn đóng vai trò quan trọng trong nhiều ngành công nghiệp thực phẩm.

Tính chất hóa học của saccarozơ

Saccarozơ không có tính khử vì gốc glucozơ đã liên kết với các gốc fructozơ nên trong cấu trúc phân tử sẽ không còn nhóm chức andehit mà chỉ có tính chất của ancol đa chức. Bên cạnh đó saccarozơ còn có phản ứng thủy phân vì nó được cấu tạo từ 2 monosaccarit.

Phản ứng của nhóm ancol đa chức

Nhờ vào công thức cấu tạo của saccarozơ với nhiều nhóm OH mà saccarozơ có thể tham gia được phản ứng với dung dịch Cu(OH)2. Hiện tượng dễ dàng quan sát được là tạo dung dịch phức đồng – saccarozơ có màu xanh lam.

C12H22O11 + Cu(OH)2 → (C12H22O11)2Cu + 2H2O

Phản ứng thủy phân

Do công thức của saccarozơ đặc trưng, trong môi trường axit hoặc dưới tác dụng của enzyme trong hệ tiêu hóa của người, saccarozơ bị thủy phân thành glucozơ và fructozơ.

C12H22O11 + H2O → C6H12O6 + C12H12O6

Saccarozơ + Nước → Glucozo + Fructozo

Ứng dụng của saccarozơ

Saccarozơ không chỉ là một trong những loại đường phổ biến nhất và được sử dụng rộng rãi trong cuộc sống hàng ngày mà còn có nhiều ứng dụng quan trọng khác trong các lĩnh vực như công nghiệp thực phẩm, y tế và khoa học:

• Nguồn năng lượng dồi dào cho cơ thể: Mỗi gam saccarozơ cung cấp 3,94 kcal năng lượng, giúp cơ thể hoạt động hiệu quả. Đường được hấp thụ nhanh chóng và chuyển hóa thành glucozơ, cung cấp năng lượng tức thì cho các hoạt động hàng ngày.
• Thành phần không thể thiếu trong ngành thực phẩm: Saccarozơ là nguyên liệu chính để sản xuất bánh kẹo, nước giải khát, đồ hộp… Ngoài ra, đường còn được sử dụng để tạo màu, tạo độ kết dính và tăng cường hương vị cho nhiều loại thực phẩm khác.
• Ứng dụng đa dạng trong y tế: Trong lĩnh vực y tế, saccarozơ được sử dụng để pha chế thuốc, làm thuốc điều trị các bệnh về đường hô hấp như ho, viêm họng. Ngoài ra, đường còn được dùng để làm dịu các vết bỏng rát trong miệng.
• Tác dụng bảo quản thực phẩm: Đường có khả năng kéo dài thời gian bảo quản của thực phẩm bằng cách ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn.

Tuy nhiên, việc lạm dụng saccarozơ có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe như béo phì, tiểu đường, sâu răng… Do đó, người tiêu dùng cần sử dụng đường một cách hợp lý và cân nhắc lựa chọn các sản phẩm có hàm lượng đường thấp.

Quá trình sản xuất saccarozơ

Sản xuất saccarozơ chủ yếu từ cây mía và củ cải đường. Quá trình sản xuất đường saccarozơ từ nguồn nguyên liệu này gồm nhiều giai đoạn, bao gồm:

• Ép: Nguyên liệu (mía hoặc củ cải đường) được ép để lấy nước mía hoặc nước củ cải.
• Làm sạch: Nước mía hoặc nước củ cải được làm sạch để loại bỏ các tạp chất.
• Kết tinh: Đường được kết tinh từ dung dịch nước đã tinh chế.
• Làm khô và đóng gói: Đường tinh thể được làm khô và đóng gói thành các sản phẩm khác nhau.

Lời kết

Saccarozơ là một hợp chất hữu cơ quan trọng, đóng vai trò không thể thiếu trong cuộc sống của chúng ta. Hiểu rõ về công thức saccarozơ cũng như cấu trúc và tính chất của nó sẽ giúp chúng ta sử dụng hợp chất này một cách hiệu quả và an toàn. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về saccarozo!