Acetic acid công thức là gì? Ứng dụng và cách điều chế

Acetic acid được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là ngành công nghiệp hóa chất và y học. Hiểu rõ Acetic acid công thức là gì cũng như tính chất, ứng dụng và cách điều chế hợp chất này cung cấp cho bạn kiến thức bổ ích áp dụng vào học tập, làm việc.

Acetic acid công thức là gì?

Acetic acid còn gọi là etanoic, Hydro axetat, Ethylic acid, Axit metanecarboxylic, dấm, axit axetic,… Công thức hóa học của axit axetic là CH3COOH hay CH3CO2H. Như vậy, thành phần cấu tạo acid acetic gồm:

• Nhóm CH3: Nhóm Methyl có mặt trong rất nhiều hợp chất hữu cơ.
• Nhóm COOH: Nhóm chức của axit cacboxylic.

Trong tự nhiên, axit axetic được tìm thấy ở giấm, trái cây vị chua, mật ong và một số loại thực vật. Trong công nghiệp, Acetic acid được điều chế với quy mô lớn để làm nguyên liệu sản phẩm cho nhiều lĩnh vực.

Tính chất vật lý và tính chất hóa học của axit axetic

Mỗi hợp chất hóa học đều có tính chất vật lý và tính chất hóa học nhất định để có thể phân biệt được với những chất khác. Sau đây là những tính chất quan trọng của axit axetic.

Tính chất vật lý

Một số tính chất vật lý của hợp chất Acetic acid:

• CH3COOH là chất lỏng, không màu và có mùi chua. Ở nhiệt độ dưới 16.7 độ C, axit axetic có thể bị đông lại thành thể rắn.
• Axit axetic tan hoàn toàn trong nước, tan tốt trong xenlulozo và nitroxenlulozo.
• Khối lượng riêng của axit axetic khoảng 1.049 g/cm3.
• Nhiệt độ nóng chảy của Acetic acid là 16.5 độ C, nhiệt độ sôi là 118.2 độ C.
• Acetic acid dễ bị phân hủy ở điều kiện nhiệt độ cao, ánh sáng mạnh hoặc có chất xúc tác.

Tính chất hóa học

Hiểu rõ tính chất hóa học của CH3COOH là rất quan trọng để có thể ứng dụng hợp chất này vào sản xuất, điều chế một số sản phẩm. Bạn tham khảo ngay những tính chất hóa học của Acetic acid dưới đây.

Làm đổi màu quỳ tím

Dung dịch CH3COOH có thể làm đổi màu quỳ tím do có tính axit. Phương trình axit axetic làm đổi màu quỳ tím:

• CH3COOH ⇌ CH3COO– + H+

Tác dụng với bazo, oxit bazo

CH3COOH có tính axit nên sẽ tác dụng với bazo, oxit bazo để tạo thành muối và nước. Một số phản ứng hóa học giữa Acetic acid và bazo/oxit bazo:

• CH3COOH + NaOH → H2O + CH3COONa
• CH3COOH +CaO → H2O + (CH3COO)2Ca

Phản ứng với kim loại

Dung dịch axit axetic tác dụng với những kim loại đứng trước nguyên tố H trong bảng tuần hoàn nguyên tố hóa học và giải phóng muối, khí hidro. Phương trình thể hiện phản ứng giữa CH3COOH và kim loại mạnh:

• 2CH3COOH + Na→ H2 + 2CH3COONa
• CH3COOH + Zn → (CH3COO)2Zn + H2

Tác dụng với muối của axit yếu

Khi dung dịch Acetic acid tác dụng với muối của axit yếu hơn sẽ giải phóng muối, nước và khí. Phương trình hóa học minh họa:

• CH3COOH +CaCO3 → H2O + (CH3COO)2Ca + CO2

Tác dụng với rượu
Phản ứng giữa CH3COOH và rượu tạo ra nước và este có mùi thơm. Phương trình hóa học giữa axit axetic và rượu:

• CH3COOH + HO – C2H5 → H2O + CH3COOC2H5 + H2O

Cách điều chế Acetic acid

Trong công nghiệp, CH3COOH được điều bằng nhiều phương pháp như sau:

Oxy hóa ethanol

Ethanol sẽ bị oxy hóa bằng oxi, có chất xúc tác là H2SO4 giải phóng axit axetic và nước. Phương trình oxy hóa ethanol điều chế CH3COOH:

• C2H5OH + O2 → CH3COOH + H2O

Cacbonyl hóa metanol

Metanol phản ứng với cacbon monoxit trong điều kiện thích hợp sẽ giải phóng axit axetic. Phương trình hóa học:

• CH3OH + CO → CH3COOH

Oxy hóa axetaldehyt

Axetaldehyt bị oxy hóa trong không khí để tạo thành CH3COOH. Phương trình oxy hóa axetaldehyt điều chế axit axetic:

• 2 CH3CHO + O2 → 2 CH3COOH

Nhiệt phân axit oxalacetic

Quá trình nhiệt phân axit oxalacetic ở nhiệt độ cao trong môi trường có axit sunfuric sẽ tạo thành Acetic acid. Phương trình nhiệt phân như sau:

• C4H4O5 → 2 CH3COOH + 2 CO2

Ứng dụng phổ biến của axit axetic trong cuộc sống

Axit axetic được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, từ sản xuất công nghiệp đến y học hiện đại. Dưới đây là một số ứng dụng phổ biến của hợp chất này:

• Ứng dụng trong công nghiệp: Axit axetic được dùng để sản xuất chất kết dính, chất tẩy cặn trong thiết bị gia dụng. Ngoài ra, CH3COOH còn là nguyên liệu sản xuất cellulose acetate trong lĩnh vực phim ảnh và dùng làm dung môi trong ngành dệt nhuộm, xi mạ, cao su.
• Ứng dụng trong chế biến thực phẩm: CH3COOH là thành phần chính có trong giấm ăn thường dùng để chế biến đồ đóng hộp, gia vị.
• Trong lĩnh vực y học: Axit axetic có khả năng kháng khuẩn được dùng để điều chế một số loại dung dịch sát trùng. Ngoài ra, CH3COOH còn được chế phẩm thành thuốc có tác dụng điều trị bệnh tiểu đường.

Một số lưu ý khi tiếp xúc và bảo quản axit axetic

Axit axetic sẽ gây hại cho sức khỏe nếu bạn hít hoặc nuốt phải một lượng lớn. Do đó, để đảm bảo an toàn khi tiếp xúc và bảo quản CH3COOH, bạn lưu ý một số vấn đề sau:

• Khi sử dụng: Nếu cần sử dụng CH3COOH để điều chế sản phẩm, bạn hãy mang dụng cụ bảo hộ như găng tay, quần áo dài, kính, nón và thiết bị thở ô xy (nếu ở khu vực thông khí kém).
• Khi bảo quản: Tránh bảo quản Acetic acid ở nơi có nhiệt độ cao hoặc nơi dễ xảy ra hỏa hoạn. Nên bảo quản CH3COOH ở trong kho thoáng khí, có mái che và tránh ánh nắng trực tiếp chiếu vào.

Lời kết

Bài viết trên đã cùng bạn đọc giải đáp thắc mắc Acetic acid công thức là gì cũng như ứng dụng, cách điều chế hợp chất này. Có thể thấy, axit axetic là nguyên liệu quan trọng để sản xuất, điều chế nhiều sản phẩm cho lĩnh vực công nghiệp và y học.